Psychoterapia w sytuacji kryzysowej
Sytuacja kryzysowa momentem zgłaszania się na psychoterapię
Sytuacja kryzysowa jest częstym momentem, w którym zgłaszamy się na psychoterapię. Bardzo rzadko świadomie zdajemy sobie sprawę, że nasze życie właściwie toczy się od kryzysu do kryzysu. Przede wszystkim przechodzimy tzw. kryzysy rozwojowe. Nasze pierwsze 3 lata życia to okres kształtowanie się osobowości, mechanizmów obronnych i w tym okresie kształtuje się nasz podstawowy wzorzec relacji z ludźmi. Rozwija się nasza psychika oraz wzorce reakcji emocjonalnych.
Kolejny istotny moment naszego życia, to kryzys dojrzewania inaczej zwany adolescencją, który trwa kilka lat i pomaga nam przekształcić się z dziecka w osobę dorosłą. Jest on wymuszony rozwojem naszego ciała do czego następnie musi dostosować się również nasza psychika. Około 40 roku życia przeżywamy z kolei kryzys wieku średniego, jesteśmy na tzw. półmetku życia i często nieświadomie dokonujemy podsumowania naszej dotychczasowej egzystencji. Musimy też mierzyć się z kolejną połową życia, wprowadzającą nas w wiek dojrzały, a następnie w starość. Oprócz kryzysów życiowych doświadczamy także kryzysów sytuacyjnych. Są to różnego rodzaju zdarzenia losowe np. choroba, wypadek czy nagła śmierć bliskiej osoby.
Kryzys nie jest problemem
Kryzysy należy jednak uznać za sytuacje naturalne. Jeżeli osoba dobrze radzi sobie w codziennym życiu, to świadomie może nawet nie wiedzieć, że znajduje się właśnie w okresie kryzysowym. Przez znaczną część życia możemy przechodzić je naturalnie i bez pomocy psychologa bądź psychoterapeuty. Jednak nie zawsze tak się dzieje, szczególnie kiedy nasze sposoby radzenia sobie zawodzą (w psychologii nazywamy je mechanizmami obronnymi). Wtedy kryzys może stać się poważnym problemem. Odczuwamy dyskomfort, niewygodę, nasze relacje z innymi mogą się pogorszyć, a czasami wręcz przechodzimy załamanie psychiczne.
Przykładem może być wypadek samochodowy. Większość uczestników tego wydarzenia przeżyje to jako trudne i nieprzyjemne doświadczenie, ale ich psychika poradzi sobie z tym zdarzeniem. Człowiek może też przeżywać uczucia ulgi, że jest zdrowy i może nadal cieszyć się życiem. Ale nie wszyscy tak zareagują. Część osób przeżyje wypadek odmiennie, mogą zawieźć ją wcześniejsze sposoby radzenia i taka sytuacja może zamienić się w przeżycie traumatyczne. Psychika nie będzie mogła tego konstruktywnie przekształcić, osoba może odczuwać silny lęk i nie może zapomnieć o tym co się wydarzyło. Nie będzie to dla niej wydarzenie z przeszłości, ale ciągle przeżywana sytuacja bieżąca, która może prowadzić do rozwinięcia się fobii np. lęku przed prowadzeniem samochodu (mimo że wcześniej była dobrym kierowcą), a nawet przebywaniem w nim.
Jak psychoterapia pomaga w kryzysie?
Pacjent przy pomocy terapeuty i "techniki psychoterapeutycznej" np. zasad, które panują w gabinecie, rozwija relację terapeutyczną według swojego wzorca zachowań. Zadaniem terapeuty jest pomoc w odkrywaniu schematów radzenia sobie, stosowanych mechanizmów obronnych czy też w zrozumieniu tego jak psychika odbiera i rozumie rzeczywistość. Jeżeli te wzorce są niekorzystne i prowadzą do załamania, psychoterapia długoterminowa ma szansę pomóc w ich zmianie na bardziej korzystne, bowiem te które pacjent do tej pory stosował "zawiodły go".
Różnice w psychoterapii długo- i krótkoterminowej
Psychoterapia krótkoterminowa pomaga pacjentowi w poradzeniu sobie z bieżącym kryzysem. Pacjent zaczyna czuć się lepiej, jednak nie zostają zmienione mechanizmy obronne, które go zawiodły. Wraca do stosowania swoich stałych schematów. Jednak, gdy taka osoba spotka się z kolejnym kryzysem, zareaguje według dotychczasowych, starych wzorców zachowań i może ponownie przejść załamanie psychiczne.
Psychoterapia długoterminowa stwarza możliwość do głębszej pracy, a dzięki temu do zmiany sposobów radzenia sobie. Gdy osoba spotka się z kolejnym kryzysem będzie mogła zastosować nowe wzorce, co pozwoli na zdecydowanie lepsze poradzenie sobie z trudną sytuacją i nie dojdzie do załamania psychiki.